☙ Siedem zborów Apokalipsy



Czytając objawienie Jana, dotyczące siedmiu zborów bożych, zawarte w Biblii, można zadawać sobie pytanie czym są owe zbory boże, a może inaczej czy w  jeden z tych zborów jest dziś obecny, a możne wszystkie już przeminęły? Głębszą analizę nad tym ciekawym fragmentem Apokalipsy, podjął prof. Walter Veith, w jednym ze swoich wykładów, dotyczących czasów ostatecznych.

Przy okazji, polecam jego wykłady - w szczególności ten o 7 zborach, który ze wzgląd na rozległość historyczną wart jest obejrzenia. Ja w skrócie postaram się opisać każdy ze zborów opierając się na pracy prof. Veitha, nie mniej jednak polecam jeszcze raz obejrzeć wykłady, gdyż pan Walter prezentuje tam wiele ciekawych fotografii, co ułatwia zrozumienie jego analizy. Oczywiście nie należy traktować wszystkiego jako prawdy objawionej, ale warto zapoznać się z różnymi spojrzeniami na dany temat aby wysunąć konkretne wnioski. 

Na wstępie, należałoby zwrócić uwagę na to że objawienie dotyczące siedmiu zborów, ma charakter historyczny a zarazem chronologiczny i odnosi się ono do historii Bożego Ludu, którym po zbawczej śmierci i zmartwychwstaniu Chrystusa, stali się Chrześcijanie. Opisane jest to co było i to co ma przyjść. 

Wracając do samego objawienia, to jego opis znajdziemy w Księdze Apokalipsy, rozdział 1 wersy od 17 do  20 (Ap 1, 17:20), gdzie czytamy: 
17 Więc kiedy go ujrzałem, upadłem do jego nóg jak martwy. I nałożył na mnie swoją prawą rękę, mówiąc: Nie bój się; Ja Jestem Pierwszy i Ostatni, 18 i Żyjący. Stałem się martwy, a oto jestem - zaprawdę - żyjący na wieki wieków. Mam też klucze Krainy Umarłych i śmierci. 19 Zapisz to, co ujrzałeś i rzeczy które są, i które mają się po tych wydarzyć. 20 Tajemnicę siedmiu gwiazd, które ujrzałeś na mej prawicy oraz siedmiu złotych podstawek do lamp. Siedem gwiazd są aniołami siedmiu zborów, a siedem podstawek do lamp są siedmioma zgromadzeniami wybranych.
 Tak, wiec Jezus Chrystus objawiając się Janowi, kazał spisać wszystkie rzeczy które widział, razem z nazwami siedmiu zborów, które to określają ich odrębny charakter. Każdy ze zborów otrzymuje pochwałę lub naganę (albo jedno i drugie), ale również radę i obietnicę daną im przez Zbawcę. Zarysowując już ogólną strukturę, każdego listu do wybranego zboru, możemy przejść, do krótkiej charakterystyki każdego z nich oraz wskazania czasu w jakim dane było tym zborom funkcjonować. 

Pierwszym z nich to miasto Efez
- początki Chrześcijaństwa
Ruiny biblioteki Celsusa w Efezie
Sam Efez, był swego czasu bardzo dobrze rozwijającym się miastem. Leżąc przy Morzu Egejskim, zapewne skupiało w sobie wielu ówczesnych kupców. Sama nazwa Efez znaczy "Pożądany" , co już pomaga określić jego charakter, było w nim coś  co Bogu się podobało. Sam zbór efeski odnosi się do początków chrześcijaństwa. Już w tym czasie Efez był miastem znanym ze swojego pogańskiego oddania bogini Dianie, było to największe miasto kultu tego bożka, przez co zostało skarcone przez apostoła Pawła, a sam apostoł musiał z niego uciekać chcąc uniknąć zemsty mieszkańców, za głoszone przez Pawła prawdy. Bogini Diana była nazywana "Matką Bogów", a w Efezie mieściła się jej świątynia zbudowana w ok. 480 roku przed narodzeniem Chrystusa.  (swoją drogą bardzo ciekawe jest to, że sobór efeski który miał miejsce jak nazwa wskazuje w Efezie w 451 r., wywyższył Marię, matkę Jezusa do rangi "Matki Boskiej").

Pochwała dana zborowi:
 Aniołowi efeskiego zgromadzenia wybranych napisz: To mówi ten, co trzyma w swojej prawicy siedem gwiazd i przechadza się w centrum siedmiu złotych podstawek do lamp. 2 Znam twoje czyny, cierpienie  i twą wytrwałość; że nie możesz znieść bezwartościowych  oraz wypróbowałeś tych, co nazywają siebie apostołami - a nimi nie są, i znalazłeś ich kłamliwymi. 3 A wytrzymałeś i masz cierpliwość; ciężko też pracowałeś z powodu mego Imienia oraz się nie zmęczyłeś. (Ap 2, 1:3)
Tu Chrystus, wskazuje na dobre cechy zboru, wiadomo, że zbór ten ma rozeznanie pomiędzy tym co jest dobre, a co złe. Jest mowa także o fałszywych apostołach, którzy zostali wykryci i ich kłamstwa wyszły na jaw, jak tego dokonał ten zbór? można się domyślać że standardem według którego ów zbór oddzielał kłamstwo od prawdy było Słowo Boże.

Nagana, rada i obietnica:
4 Ale mam przeciwko  tobie, że zaniedbałeś twą pierwszą miłość. 5 Zatem pamiętaj czemu osłabłeś, skrusz się  oraz rób czyny jak na początku. Zaś jeśli nie, jeżeli się nie skruszysz, to szybko wyruszam do ciebie oraz wstrząsnę twoją podstawką lampy z powodu jej pozycji. 6 Ale masz to, że nie cierpisz uczynków nikolaitów , których i ja nie cierpię. 7 Kto ma ucho - niech usłyszy, co Duch mówi zgromadzeniom wybranych. Temu, co zwycięża dam zjeść z drzewa Życia, które jest w środku raju Boga. (Ap 2, 4:6)
Pod słowami "pierwszą miłość" należałoby rozumieć radość z nawrócenia, radość z głoszenia ewangelii, ten zbór musiał w jakiś sposób wytracić, zaniedbać radość z głoszenia Ewangelii, dlatego Chrystus nakazuje mu powrócić do początku jego działalności. Ten fragment wskazuje nam ze zawsze należy głosić z radością dobrą nowinę o Królestwie Bożym, nie należy popadać w samozadowolenie, czy też samospełnienie się w tej kwestii, ale ciągle czuwać nad własną wiarą. Dalej Chrystus, mówi o Nikoalitach, których uczynków nienawidzi, również ten zbór nie cierpi uczynków Nikoalitów (ważne! Chrystus nie mówi że nienawidzi ludzi - Nikoalitów, ale mówi o tym że nienawidzi ich uczynków!). Kim byli Nikoalici? Według nich Chrześcijanie mogli zachowywać w życiu codziennym pogańskie zwyczaje oraz uczestniczyć w pogańskich ucztach ofiarnych, bez szkody dla swojej duchowości, krótko mówiąc Nikoalici byli sektą gnostycką, która głosiła brak potrzeby izolowania się chrześcijaństwa od pogaństwa. Chrystus nienawidził ich uczynków, gdyż Chrystus nie nienawidzi fałszywych systemów wiary.

Podsumowując pierwszy zbór, był zborem zasadniczo poprawnym odzwierciedlał on początek chrześcijaństwa, sam zbór nie pozwalał poganom przenikać do jego struktur, a centralną postacią był Jezus Chrystus. Tak więc mimo że ów zbór zaniedbał się w radości głoszenia Ewangelii i odczuwał samozadowolenie, to w dalszym ciągu trzymał się Bożej drogi. 

Drugi zbór to miasto Smyrna
100 r - 313 r
Ruiny świątyni w Smyrnie, dzisiejszy Izmir
Można wywnioskować, że w nazwie miasta Smyrna jest ukryte słowo Myrrh ( transliterując nazwę miasta na polski trudno jest to zauważyć, jednak w oryginalnej pisowni nie ma z tym problemu). Słowo Myrrh oznacza "Słodki zapach", związany z zapachem kadzidła. Miasto to było poświęcone bożkowi Nemesis, a pierwszym  biskupem/pastorem Smyrny był Polikarp, który zginął śmiercią męczeńską. W tym okresie mieści się okres dziesięciu lat prześladowań (10 dni, to 10 lat gdyż Biblia każe wziąć dzień za rok). Prześladowanie rozpoczyna się nakazem cesarza rzymskiego Dioklecjana w roku 303 i trwa do roku 313, gdy to Konstantyn I Wielki ogłosił chrześcijaństwo oficjalną religią imperium. 

Pochwała: 
8 A aniołowi zgromadzenia wybranych Smyreńczyków napisz: To mówi pierwszy i ostatni, który był martwy, i ożył. 9 Znam twoje czyny, ucisk i nędzę (a jesteś bogaty), oraz zniesławianie tych, co o sobie mówią, że są Żydami - a nie są, ale domem zgromadzeń szatana. (Ap 2, 8:9)
Objawienie to ukazuje nam, prześladowanie Chrześcijan oraz trudny czas wzrostu chrześcijaństwa, zanim zostało się ono ogłoszone religią pogańskiego Rzymu. (Warto dodać, że wczesny kościół używał słowa Żydzi naprzemiennie zarówno dla Żydów jak i Chrześcijan i już tutaj mamy rozdzielenie Chrześcijaństwa na prawdziwy Chrystusowy kościół oraz fałszywy zwany domem szatana) 

 Rada i obietnica:
10 Nic się nie bój tego, co masz cierpieć . Oto ten oszczerczy zamierza niektórych z was wrzucić do więzienia, abyście zostali doświadczeni; więc będziecie mieć ucisk dziesięć dni . Bądź wierny aż do śmierci, a dam ci zwycięski wieniec życia. 11 Kto ma ucho - niech usłyszy, co Duch mówi zgromadzeniom wybranych. Ten, kto zwycięża - nie dozna krzywdy od drugiej śmierci  (Ap 2, 10:11)
Pojawia się tu ten wspomniany okres prześladowań Chrześcijan przez Dioklecjana trwający 10 lat. Jak można zauważyć zbór w Smyrnie nie otrzymał nagany od Jezusa, jest to jeden z dwóch zborów który dostał samą pochwałę. Czym to było spowodowane? Otóż prześladowaniami w imię Jezusa Chrystusa, tym że woleli oni stracić swoje życie, żyć w nędzy i ucisku niż poddać się szatańskim wpływom. Podczas prześladowań najszybciej odpadają ci którzy trzymają się utartych religijnych schematów, ścisłej formy i tradycji. Jednak ten zbór przezwyciężył przeciwności bo ugruntował swoją wiarę na skale jaką jest Jezus Chrystus i Jego Słowo, przez co oczyścił się również z tych, których wiara była przyziemna, tych którzy trzymali się zboru dla chleba i ryb. 

Trzeci zbór to miasto Pergamon 
313 r - 538 r

Starożytny Pergamon, ze świątynia Trojana
Pergamon był najdoskonalszym i najpiękniejszym miastem hellenistycznym, przez co był również miastem pełnym pychy. Okres zboru w Pergamonie rozpoczyna się w roku 313 kiedy to cesarz Konstantyn "oficjalnie" nawrócił się na chrześcijaństwo, dlaczego "oficjalnie"? bo okres ten należy nazwać okresem kompromisu pomiędzy niektórymi chrześcijanami a pogańskim światem imperium rzymskiego. Nazwa miasta Pergamon oznacza nic innego jak "Wyniesienie" , w kontekście można to odnieść do "wyniesienia siebie ponad świętość", postawienie siebie w miejscu Boga. Samo miasto czciło bożka Zeusa oraz boga węża Asklepiosa. Całe miasto było bastionem babilońskich wierzeń i kapłaństwa - Babilon został podbity przez Medopersję, nie mniej jednak duchowieństwo Babilonu zbuntowało się przeciwko Medopersji i przeniosło swoje centrum uwielbienia do Pergamonu. Co ciekawe to właśnie w tym okresie babilońscy duchowni przyjęli kamienny posąg oraz dagońskie szaty (z charakterystycznym "rybim" nakryciem głowy). Ostatnim babilońskim arcykapłanem Pergamu był Attalus III, a nosił on tytuł Pontifex Maximus (budowniczy mostów), z chwilą w której Attalus zdał sobie sprawę z tego że zostanie zwyciężony i podbity przez Rzym oddał swój tytuł rzymskiemu imperatorowi, cesarzowi. Ten tyłu jako skrót liter P.M można także zaobserwować dziś za imionami rzymskich biskupów, którzy przywłaszczyli sobie ten tytuł po tym jak w roku 378 rzymski cesarz Gracjan odmówił sobie tego przymiotu. 

Pochwała i nagana:
12 A aniołowi zgromadzenia wybranych w Pergamonie napisz: To mówi ten, co ma ostry, obosieczny miecz. 13 Znam twoje czyny i gdzie mieszkasz - tam, gdzie siedziba  szatana.          A trzymasz się mego Imienia i nie zaparłeś się mojej wiary także w dniach, kiedy mój świadek, mój wierny Antypas został u was zabity; tam, gdzie zamieszkuje szatan. 14 Ale mam nieco przeciw tobie dlatego, że masz tam takich, co trzymają się nauki Balaama, który nauczył Balaka, by rzucił zgorszenie przed synów Israela, aby zjedli ofiary bałwochwalcze  i dokonali cudzołóstwa (Ap 2, 12:14)
Jak widać, nawet w tak trudnych czasach, fałszywego kompromisu pomiędzy chrześcijaństwem a pogańskim światem, byli Chrześcijaninie którzy mocno trzymali się nieskażonej, czystej nauki Chrystusa. Nie mniej jednak już wtedy do kościoła Chrystusa przenikali ludzie, którzy kuszeni kompromisem zgodni byli iść na odstępstwa od swojej wiary. W tym przypadku kompromis uosabiał to co zaszło pomiędzy uczniami Balaama a Balakiem w Starym Testamencie (IV Mojżesza 31,16; 25,1:3), a chodzi tu przede wszystkim o przebiegłe kłamstwo i sprowokowanie do grzechu. 

Rada i obietnica: 
15 Także i ty masz takich, co trzymają się nauki nikolaitów, której nie cierpię. 16 Zatem skrusz się. Zaś jeśli nie, szybko do ciebie przychodzę oraz będę walczył z nimi za pomocą miecza mych ust. 17 Kto ma ucho - niech usłyszy, co Duch mówi zgromadzeniom wybranych. Temu, kto zwycięża dam zjeść z ukrytej manny, i dam mu biały kamyk, a na kamyku napisane nowe imię, którego nikt nie zna, tylko ten, który je otrzymuje. (Ap 2, 15:17)
Co ciekawe, ten zbór od pierwszego  z nich różni się tym, że ten początku wykluczał Nikoalitów ze swoich, ten natomiast trzyma z nimi, a i oni do niego przystają i głoszą swoja naukę polegającą na pojednaniu chrześcijaństwa z pogaństwem,  dlatego Chrystus apeluje do zboru w Pergamonie aby opamiętał się i stał się taki jaki był wcześniej. 
Czwarty zbór to miasto Tiatyra
538 r - 1517 r
Ruiny starożytnej Tiatyry

Należy przyjąć, że okres ten był najbardziej smutnym okresem w dziejach kościoła, a przypada on na lata średniowiecza. Raz przyjęty kompromis sprawia, że chcemy iść na coraz więcej odstępstw w imię złudnego pokoju. Tak właśnie się stało z kościołem w tym właśnie czasie. Nazwa Tiatyry ma kilka znaczeń między innymi: " Słodki smak pracy", "Ofiara skruchy", "Nauka szatana" . Na rok 538 przypada dekret Justyniana, wskazujący Biskupa Rzymu na naprawce herezji. Teraz to Słowo Boże przestaje być standardem od którego oddzielamy dobro od zła, gdyż w owym czasie decyduje o tym jedna osoba, która decyduje też w co trzeba wierzyć. W samej Tiatyrze mieściła się świątynia Apolla wraz z ołtarzem dla bogini. Tiatyra była centrum handlowym Azji Mniejszej łączyła w sobie wiele szlaków handlowych, w jej też murach rozkwitał przemysł tekstylny, i na jego cele produkowano tam farby koloru purpurowego i szkarłatnego z korzeni marzanny (co interesujące oba te kolory są kolorami średniowiecznego kościoła) 

Pochwała i nagana oraz rada: 
18 A aniołowi zgromadzenia wybranych w Tiatyrze napisz: To mówi Syn Boga, który ma swoje oczy jak płomień ognia, a jego nogi podobne są do metalu. 19 Znam twoje czyny, miłość, służbę, wiarę oraz twą wytrwałość, i że twoich ostatnich czynów jest więcej niż pierwszych. 20 Ale mam nieco przeciwko tobie, że pozwalasz kobiecie Jezabel - która nazywa siebie prorokinią - nauczać oraz wprowadzać w błąd moje sługi, aby scudzołożyli i zjedli ofiary bałwochwalcze. 21 Więc dałem jej czas, by okazała skruchę z powodu jej cudzołóstwa - ale skruchy nie okazała. 22 Oto rzucam ją na mary , a tych, co z nią cudzołożą w wielki ucisk, jeżeli nie okażą skruchy z powodu ich uczynków. 23 Także zabiję jej dzieci poprzez śmierć; więc wszystkie zbory uznają , że ja jestem Ten, który bada nerki i serca, i że dam każdemu z was według waszych czynów.  (Ap 2, 18:23)
Należy pamiętać, że list dedykowany jest prawdziwemu zborowi Bożemu, stąd pochwały, mimo że znalazł się w takich trudnych czasach kompromisu i pogaństwa to trzymał się Bożego Słowa, nie mniej jednak nie ominęły go odstępstwa. Kim była Jezabel? W Starym Testamencie była ona żoną izraelskiego króla Ahaba, z pochodzenia była Fenicjanką i to ona zapoczątkowała kult solarny w starożytnym Izraelu. Można stwierdzić, wiec że lud boży wszedł w związek z pogaństwem, to że niektórzy Chrześcijanie zaczęli akceptować pogańskie elementy w swojej wierze. Bóg jest Bogiem miłującym, dał więc tym którzy odstąpili od Niego, czas aby się opamiętali, z historii wiemy że to opamiętanie nigdy nie nastąpiło. 

Obietnica: 
24 Zaś wam, pozostałym w Tiatyrze; tym, co nie macie za coś tej nauki i którzy nie poznaliście, jak powiadają - głębin szatana, mówię: Nie wkładam na was innego ciężaru. 25 Tylko co macie - to trzymajcie, aż do czasu gdy przyjdę.  26 A temu, kto zwycięża i aż do końca pilnuje moich czynów - dam władzę nad narodami. (Ap 2, 24:26) 
Widać tu także narastający podział w średniowiecznym kościele, widać tu ludzi którzy opierają się naukom szatana i nie poznali głębin jego nauki (czyt. okultyzmu).

Piątym zborem jest miasto Sardes
1517 r - 1798 r
Gimnazjon w Sardes

Nazwa Sardes znaczy to co "Odnowienie", okres w którym funkcjonuje zbór jest okresem reformacji. 
A aniołowi zgromadzenia wybranych w Sardes napisz: To mówi ten, co ma siedem duchów Boga i siedem gwiazd: Znam twoje czyny, ponieważ masz imię, że żyjesz, a jesteś nieożywiony. (Ap 3:1)
Mowa tu o kościele, który podjął próbę odnowienia, kościół stał się żywy, odkrył coś na nowo, odkrył prawdzie znaczenie Słowa Bożego, ale w tym samym czasie był też nieożywiony i bez życia.

Rada i obietnica:
2 Bądź czuwającym i utwierdź te pozostałe, co miały zamiar zginąć; gdyż nie znalazłem w komplecie twych czynów spełnionych wobec Boga. 3 Więc przypominaj sobie, jak wziąłeś i usłyszałeś, oraz zachowuj i skrusz się. Ale jeżeli nie będziesz czuwał - przyjdę jak złodziej; zatem nie poznasz o której godzinie do ciebie przyjdę. 4 Ale masz w Sardes trochę imion osób, które nie splamiły swych szat, więc będą chodzić ze mną w białych, bo są godni. 5 Ten, kto zwycięża, odzieje się w białe szaty i nie zatrę w pamięci jego imienia z Księgi Życia. Także wyznam jego imię przed obliczem mojego Ojca oraz wobec Jego aniołów. (Ap 3, 2:5) 
Mimo że reformacja tchnęła nowe życie w doktryny chrześcijańskie , to nie była ona doskonała, były w niej braki, coś zostało niedokończone. Można to odnieść do soboru trydenckiego na którym to odrzucono Sola Scriptura (Tylko Słowo) dodając do słowa również nadrzędną role tradycji w kościele. Można więc powiedzieć, że reformacja straciła na soborze trydenckim. Podział w kościele nie mniej nastąpił, ale reformacja nie dokończyła swojego celu jakim było całkowite oparcie się na Słowie Bożym. Co było skutkiem takiego zaniedbania?  to że dziś mamy wiele denominacji protestanckich, które nadmiar interpretują wybrane dla siebie części Biblii. Reformacja nie była zła, jako jedyna od setek lat miała możliwość przeciwstawienia się papiestwu i to zrobiła, jednak nie uporządkowała swoich spraw do końca. 

Szósty zbór to miasto Filadelfia 
1798 r - 1844 r
Ruiny kościoła św. Jana w Filadelfii (dzisiejszy Alaşehir)

Filadelfia to starożytne miasto w Turcji, zostało założone przez Eumenesa II a nazwane na cześć jego ukochanego brata i następcy Attalosa II, któremu nadano przydomek Filadelfos - Ten który kocha swojego brata. Nazwę miasta można przetłumaczyć jako "Braterska Miłość". Można to również odnieść do tego, że po rozpoczętej reformacji, nastąpił okres misyjny: Cary udał się do Indii w roku 1793, Morrison do Chin (1807), Moffet do Afryki (1817), powstało także Brytyjskie Towarzystwo Biblijne (1804) a parę lat później Amerykańskie Towarzystwo Biblijne (1816). 

Pochwała:
7 A aniołowi zgromadzenia wybranych w Filadelfii napisz: To mówi święty , prawdziwy, mający klucz Dawida; który otwiera - a nikt nie zamknie i zamyka - a nikt nie otworzy. 8 Znam twoje czyny (oto przed twe oblicze dane są drzwi otwarte; więc nikt ich nie może zamknąć), ponieważ masz małą siłę, zachowałeś  me słowo i nie zaparłeś się mojego Imienia.(Ap 3, 7:8)
To drugi ze zborów, który nie otrzymał nagany. Przedstawia on małą grupę wyznawców Chrystusa, która zdecydowała się kroczyć za jego Słowem i rozprowadzać Ewangelie na całym świecie. Ludzi którzy odnowili prawdę o Chrześcijaństwie na nowo, tą prawdę którą posiadały pierwsze dwa zbory i tą prawdę która przez resztę lat została zakryta.

 Rada i obietnica:
9 Oto z domu zgromadzeń szatana wyznaczę tych, co sobie mówią, że oni są Żydami - a nie są, lecz kłamią . Oto im spowoduję, że przyjdą oraz pokłonią się przed twoimi nogami, i poznają, że ja cię umiłowałem. 10 Ponieważ zachowałeś słowo mej wytrwałości  - także ja cię zachowam od czasu doświadczenia, który ma przyjść na cały zamieszkały świat, by doświadczyć mieszkających na ziemi. 11 Oto przychodzę szybko; trzymaj, co masz, by nikt nie zabrał twojego wieńca chwały.
Dom zgromadzeń szatana symbolizuje fałszywy kościół, który jest obecny na Ziemi, są też Żydzi/Chrześcijanie, którzy zwą się nimi ale wcale tacy nie są, tylko tak im się wydaje, okłamują samych siebie. Chrystus objawił, że ta grupa ludzi nie doczeka próby jaka przyjdzie na ziemię, zostaną oni od niej zachowani, tak wiec jest to przedostatni zbór. 


Siódmy zbór to miasto Laodycea
1844 r -
Ruiny świątynne w Laodycei

Ostatnim zborem jest zbór w Laodycei, jeśli weźmiemy pod uwagę proroctwo Daniela, to dojdziemy do wniosku, że okres zboru w Laodycei można nazwać "Narodem Sądu" . Miasto zostało wybudowane przez Antiocha dla ukochanej żony Laodiceji. Było to bardzo zamożne miasto, w 60 roku zostało zniszczone przez trzęsienie ziemi, lecz zostało ponownie odbudowane z własnych środków.  
14 A aniołowi zgromadzenia wybranych Laodyceńczyków napisz: To mówi Godzien wiary, świadek wierny i prawdomówny, władza władzy ustanowionej przez Boga.  15 Znam twoje czyny, że nie jesteś ani chłodny, ani gorący; obyś był chłodny lub gorący.16  ponieważ jesteś letni - a więc ani gorący, ani chłodny - zamierzam cię wypluć z moich ust  (Ap 3, 14:16) 
Co interesujące, woda która była transportowana z gorących źródeł do Laodycei, zanim dotarła do miasta specjalnym systemem  kamiennych wodociągów była już letnia. Ten kościół przejdzie do Królestwa Chrystusa, jednak Ci którzy nie dostosują się do zaleceń Chrystusa nie zostaną do niego wpuszczeni, znajdą się poza nim. Ten zbór został bez pochwały, jest bierny, a zarazem zadowolony sam z siebie. 
17 Gdyż mówisz: Jestem bogaty, wzbogaciłem się i nie mam potrzeby niczego. A nie wiesz, że  jesteś nieszczęśliwy , wzbudzający litość, ubogi, ślepy i nagi. (Ap 3:17)
O jaki rodzaj bogactwa chodzi Chrystusowi? na pewno nie o dobra materialne, ale o bogactwo wiedzy biblijnej, spadku po okresie zboru w Filadelfii, co ten zbór zrobił z tą wiedzą? - usiadł pośród niej, stał się bierny. Ludzie z czasem zaczęli bawić się w kościoły, nie wiedząc że są pożałowania godni, przestali mówić o Chrystusie chociaż posiadają wiedzę biblijną, wolą milczeć niż naruszyć czyjeś poglądy, wolą milczeć i zachowywać wiedzę dla siebie niż przekazywać ją z radością dalej, wolą milczeć bo wiara w dzisiejszym świecie wypchana jest za margines, dlatego dla własnego spokoju lepiej się z nią obnosić publicznie.

20 Oto stoję u drzwi i pukam; jeśli ktoś usłyszy mój głos oraz otworzy drzwi, wejdę do niego i będę z nim spożywał posiłek, a on ze mną. 21 Temu, kto zwycięża, dam ze mną zasiadać na mym tronie; jak i ja zwyciężyłem i zasiadłem z moim Ojcem na Jego tronie. 22 Kto ma ucho - niech usłyszy, co Duch mówi zgromadzeniom wybranych. (Ap 3, 20:22)

Na podstawie wykładów prof. Waltera Veitha "Totalny Atak". 
Pełne wersje wykładów dostępne są do kupienia w sklepie pod tym linkiem.